Vulkanisme

We hebben een aantal deelonderwerpen bij het onderwerp vulkanisme, de deelonderwerpen zijn:

 

 

1.              1. Hoe ontstaan vulkanen?

2.              2. Wat gebeurt er tijdens een vulkaanuitbarsting?

3.              3. Kunnen vulkaanuitbarstingen voorspeld worden?

4.              4. Wat zijn de gevolgen van vulkaanuitbarstingen?

5.              5. Waar komen de meeste vulkanen voor?

 

 

 Hoe ontstaan vulkanen?

 

De aarde bestaat uit platen. Deze platen worden door vloeibaar gesteente in de bodem van de aarde steeds langs elkaar, tegen elkaar of uit elkaar geduwd. Onze werelddelen liggen op die platen en worden dus steeds verplaatst. Er zijn drie verschillende situaties waarbij vulkanen kunnen ontstaan:

1. Door uit elkaar bewegende platen. Als dit gebeurd ontstaat er een breuk tussen de platen. Er ontstaat een spleet in het aardoppervlak, deze maakt het mogelijk dat er magma uit de aardkorst kan ontsnappen. Als het magma omhoog komt ontstaan er soms vulkanen. Wanneer de platen uit elkaar bewegen, word de vulkaan uit elkaar getrokken en ontstaat er een nieuwe breuk, dus weer een nieuwe vulkaan.

2. Naar elkaar toe bewegende platen. De platen botsen dan, de ene plaat duwt de ander naar beneden. Als de plaat naar beneden wordt gedrukt smelt hij en ontstaat er magma. Dit magma stijgt naar het aardoppervlak en barst uit als een vulkaan. Het magma moet eerst door de aardkorst heen voor het naar buiten kan stromen.

3. Ook zijn er zwakker plekken in de aardkorst, hotspots genoemd. Een hotspot is een plek waar de aardkorst erg dun is. Hier kan gesmolten gesteente zich gemakkelijk verzamelen in de vulkaan. De druk wordt zo hoog dat er een uitbarsting plaatsvindt.

 

 Hoe vulkanen ontstaan

 

 

Wat gebeurt er tijdens een vulkaanuitbarsting?

 

Lang voor de uitbarsting stroomt er magma de magmahaard binnen. Magma stijgt dan naar het aardoppervlak. Eerst is de druk in de magmahaard even groot als buiten de magmahaard en dit blijft zo door de grote hoeveelheid steen boven de magmahaard en van het magma zelf. Doordat er meer magma in de magmahaard komt, word de druk binnenin groten dan erbuiten.

Door deze druk rijst de berg enkele meters, zodat de hellingen steiler worden. Daarbij ontstaan kleine aardbevingen die steeds ondieper worden opgewekt.

 

Ook komen uit de scheuren en spleten steeds meer gassen uit de magmahaard en die zoeken hun weg naar buiten. De druk wordt groter tot er stenen en zelfs rotsblokken uit spleten word geblazen.

Uiteindelijk komt er magma tevoorschijn. Het kan dan gaan om gesmolten gesteente, dat wordt lava genoemd. Door de schurende werking van de stenen worden de spleten steeds groter. Lava stroomt langs de berghellingen. Wanneer de druk in de magmahaard afneemt komt de vulkaan weer tot rust.

 

 

Doorsnede vulkaan

 


 

 Kunnen vulkaanuitbarstingen voorspeld worden?

Het is belangrijk dat je op tijd kan voorspellen of een vulkaan uit gaat barsten, omdat er veel mensen dichtbij vulkanen wonen. Dit doen ze omdat er door vulkaanuitbarstingen vruchtbare grond ontstaat. Voor zware vulkaanuitbarstingen wordt er vaak gewaarschuwd.

Vulkaandeskundigen hebben allerlei technieken om de ontwikkeling in de magmahaard te volgen. Daarmee kunnen ze voorspellen wanneer een activiteit van een vulkaan gevaarlijk is. Er wordt bijvoorbeeld met een seismograaf trillingen gemeten. Ook worden de gassen uit de spleten van een vulkaan geanalyseerd om een uitbarsting te voorspellen. Met radar-technieken vanuit de ruimte wordt er vastgesteld of er veranderingen optreden in de hoogte of vorm van de vulkaan.

 

 

Wonen bij vulkanen

 

Wat zijn de gevolgen van vulkaanuitbarstingen?

 

Het as van een uitgebarsten vulkaan is erg voedzaam voor planten. Dat is ook de reden dat er veel boeren op vulkanen wonen, want door het as word de bodem vruchtbaar en kunnen ze goed hun voedsel verbouwen.

 

Alleen is de vulkaan erg gevaarlijk, want wanneer hij uitbarst vernield hij het hele landschap: stof, as en stenen worden (kilo)meters hoog de lucht in geblazen en kunnen soms tot een zonsverduistering leiden.

Lava stroomt naar beneden en vernietigd alles wat het tegenkomt. Als de as op de grond terechtkomt en het gaat regenen, kunnen er modderstromen ontstaan, die modderstromen kunnen hele dorpen vernietigen. Meestal staat er na een vulkaanuitbarsting niets meer overeind. Maar doordat de as zo vruchtbaar is staan er al snel weer bomen en planten.

 

 

 Uitbarsting Vesuvius, een bekende vulkaan


 Waar komen de meeste vulkanen voor?

 

De meeste vulkanen vind je op de grens tussen twee platen. Langs de westkust van Amerika, Australië en Azië zie je een duidelijke grens.

Ook zie je een duidelijke grens langs Nieuw-Zeeland, boven langs Australië, door Indonesië, met een bocht ten westen van Thailand, onder het vasteland door naar Japan en naar boven in Rusland. Dit gebied wordt de ‘ring van vuur’ genoemd.

 

Er zijn ook andere minder duidelijke grenzen: in de oceaan tussen Amerika en Europa/Afrika, in Zuid-Europa en in Zuidoost-Afrika.

De meeste vulkanen kun je vinden op Indonesië, er bevinden zich meer dan 400 vulkanen, waarvan er ongeveer 130 actief zijn.


 

Waar de meeste vulkanen voorkomen